Sau khi tốt nghiệp tại Mỹ, sinh viên quốc tế diện F-1 chỉ có 60 ngày để quyết định bước đi tiếp theo. Ở lại Mỹ hay quay về nước, đó không chỉ là một lựa chọn cá nhân, mà còn liên quan đến hàng loạt quy định pháp lý phức tạp. Nhiều bạn chọn ở lại để học tiếp, đi làm theo diện OPT, hoặc xa hơn là xin thẻ xanh định cư. Mỗi con đường đều có cơ hội và thách thức riêng, đòi hỏi bạn phải hiểu rõ quy định, chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng và lên kế hoạch từ sớm.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng điểm qua 8 cách phổ biến và hợp pháp để sinh viên F-1 có thể tiếp tục ở lại Mỹ sau khi tốt nghiệp. Lưu ý: trước khi nghĩ đến các phương án sau tốt nghiệp, điều quan trọng nhất là bạn phải đảm bảo mình luôn giữ tình trạng hợp pháp (gọi là “in status”) trong suốt quá trình học. 

Theo Cơ quan Di trú Hoa Kỳ (USCIS), bạn được xem là còn trong status nếu đáp ứng đủ các điều kiện sau:

– Theo học đúng trường được ghi trên mẫu I-20 dùng khi nhập cảnh vào Mỹ
– Duy trì thành tích học tập đạt yêu cầu
– Có đủ tài chính để chi trả học phí và sinh hoạt phí, tránh trở thành “gánh nặng xã hội” (public charge)
– Ghi danh học toàn thời gian trong suốt thời gian chương trình học
– Chỉ làm việc tối đa 20 giờ/tuần trong khuôn viên trường khi đang trong học kỳ
– Chỉ làm việc ngoài trường khi đã có văn bản cho phép chính thức từ Văn phòng Sinh viên Quốc tế hoặc USCIS
– Thực hiện đúng quy trình chuyển trường nếu cần
– Gia hạn thời gian học trước khi I-20 hết hạn nếu cần thêm thời gian để hoàn tất chương trình
– Làm thủ tục chuyển cấp học đúng hạn (ví dụ: từ cử nhân lên thạc sĩ), trong vòng 15 ngày kể từ ngày bắt đầu chương trình mới

Việc duy trì tình trạng hợp pháp là rất quan trọng. Nếu bạn “rớt status” (out of status), bạn sẽ mất quyền truy cập hầu hết các lựa chọn lưu trú tiếp theo. Ngoài ra, sinh viên F-1 chỉ có 60 ngày kể từ ngày kết thúc chương trình học (ghi trên I-20) để rời khỏi Mỹ, trừ khi bạn đã chuyển sang một diện khác.

1. Học tiếp lên chương trình mới

Một trong những cách đơn giản và phổ biến nhất để sinh viên quốc tế duy trì tình trạng F-1 sau khi tốt nghiệp là đăng ký học tiếp một chương trình mới. Tùy theo mục tiêu và năng lực của bản thân, bạn có thể chọn:

– Học lên cao hơn, như chương trình Thạc sĩ hoặc Tiến sĩ
– Theo học thêm một bằng Cử nhân khác nếu muốn mở rộng chuyên môn
– Hoặc tham gia các chương trình nghề, chứng chỉ chuyên môn (vocational program)

Việc tiếp tục học không chỉ giúp bạn ở lại Mỹ hợp pháp, mà còn tạo thêm thời gian để phát triển chuyên môn, tìm kiếm cơ hội thực tập, việc làm và xây dựng hồ sơ mạnh mẽ hơn nếu bạn muốn chuyển sang visa lao động hoặc xin thẻ xanh trong tương lai.

Để giữ tình trạng F-1 khi bắt đầu chương trình mới, bạn cần lưu ý:

– Xin một mẫu I-20 mới từ trường bạn dự định theo học
– Chuyển hồ sơ SEVIS (hệ thống quản lý sinh viên quốc tế) sang trường mới
– Ghi danh học toàn thời gian tại chương trình mới ngay từ học kỳ đầu tiên.

Việc chuyển tiếp này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Tốt nhất, bạn nên chủ động làm việc với văn phòng sinh viên quốc tế của trường hiện tại trước khi I-20 cũ hết hạn để được hướng dẫn cập nhật đúng thời hạn. Điều quan trọng nhất là không để bản thân rơi vào tình trạng vi phạm visa F-1 trước khi quá trình chuyển đổi hoàn tất.

2. Tận dụng chương trình thực tập không bắt buộc (OPT)

OPT (Optional Practical Training) là một trong những lựa chọn phổ biến nhất dành cho sinh viên quốc tế muốn ở lại Mỹ làm việc sau khi tốt nghiệp. Đây là chương trình cho phép sinh viên F-1 làm việc trong lĩnh vực liên quan đến chuyên ngành đã học, với thời gian tối đa là 12 tháng.

Đặc biệt, nếu bạn tốt nghiệp các ngành thuộc khối STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học), bạn có thể xin gia hạn thêm 24 tháng, nâng tổng thời gian OPT lên đến 36 tháng.

Để đủ điều kiện tham gia chương trình OPT, bạn cần:

– Đã theo học ít nhất một năm tại một trường được chứng nhận bởi SEVP (Student and Exchange Visitor Program)
– Nộp mẫu I-765 (Đơn xin cấp phép làm việc) cho USCIS
– Chỉ được bắt đầu đi làm sau khi nhận được thẻ EAD (Employment Authorization Document)

OPT là một cơ hội quý giá để bạn tích lũy kinh nghiệm làm việc thực tế tại Mỹ, đồng thời xây dựng mối quan hệ chuyên môn và mở rộng cơ hội việc làm trong tương lai. Nhiều sinh viên đã tận dụng thời gian này như một bước đệm để chuyển sang visa H-1B hoặc thậm chí là xin thẻ xanh.

Bạn nên chủ động liên hệ văn phòng sinh viên quốc tế của trường càng sớm càng tốt. Thời gian lý tưởng thường là vào đầu năm cuối để được hướng dẫn chi tiết về cách chuẩn bị hồ sơ, xác nhận điều kiện và tiến hành thủ tục với USCIS đúng thời hạn.

3. Sử dụng chương trình gia hạn Cap-Gap

Cap-Gap Extension là chương trình dành riêng cho những sinh viên đang làm việc tại Mỹ theo diện OPT và đã được công ty nộp hồ sơ xin visa H-1B. Trong nhiều trường hợp, thời hạn OPT kết thúc trước ngày H-1B có hiệu lực (thường là ngày 1/10), dẫn đến một “khoảng trống” (gap) khiến sinh viên lo ngại không được tiếp tục làm việc hợp pháp.

Cap-Gap giúp lấp đầy khoảng thời gian này, cho phép bạn tiếp tục duy trì tình trạng F-1 và tiếp tục làm việc mà không bị gián đoạn, miễn là bạn đáp ứng đủ điều kiện.

Bạn sẽ đủ điều kiện Cap-Gap nếu:

– Nhà tuyển dụng nộp hồ sơ H-1B cho bạn trong thời gian OPT hoặc STEM OPT vẫn còn hiệu lực hoặc
– OPT của bạn hết hạn trong khoảng từ ngày 1/4 đến 1/10.

Khi đủ điều kiện, thời hạn OPT của bạn sẽ tự động được gia hạn đến ngày 1/10 là thời điểm visa H-1B bắt đầu mà không cần nộp đơn riêng để xin gia hạn.

Cap-Gap không chỉ giúp bạn yên tâm tiếp tục công việc mà còn giúp bạn duy trì tình trạng hợp pháp trong thời gian chờ xét duyệt visa. Tuy nhiên, bạn vẫn nên giữ liên lạc thường xuyên với văn phòng sinh viên quốc tế để đảm bảo hồ sơ được cập nhật đúng và kịp thời trên hệ thống SEVIS.

4. Làm việc tại Mỹ bằng visa không định cư

Sau khi tốt nghiệp, nếu bạn chưa thể chuyển sang thẻ xanh nhưng muốn tiếp tục làm việc tại Mỹ, các loại visa lao động không định cư chính là lựa chọn đáng cân nhắc. Dù không trực tiếp dẫn đến thường trú, nhưng những loại visa này có thể là bước đệm quan trọng giúp bạn xây dựng sự nghiệp và chuẩn bị cho quá trình xin visa định cư trong tương lai.

Một số loại visa lao động không định cư phổ biến:

– Visa H-1B: Dành cho các công việc chuyên môn yêu cầu bằng cử nhân trở lên như kỹ sư, chuyên viên tài chính, nhà phân tích dữ liệu… Đây là con đường phổ biến nhất cho sinh viên F-1 sau tốt nghiệp. Bạn cần có lời mời làm việc từ một công ty tại Mỹ và công ty đó phải đồng ý bảo lãnh visa H-1B cho bạn. Tuy nhiên, H-1B có hạn ngạch mỗi năm nên tỷ lệ cạnh tranh khá cao.
– Visa O-1: Dành cho những cá nhân có năng lực đặc biệt hoặc thành tích nổi bật trong các lĩnh vực như khoa học, giáo dục, nghệ thuật, kinh doanh hay thể thao. Nếu bạn có thành tựu nổi bật được công nhận ở cấp quốc gia hoặc quốc tế, visa O-1 là một lựa chọn tiềm năng.
– Visa TN: Đây là loại visa dành riêng cho công dân Canada và Mexico theo thỏa thuận NAFTA. Visa này thường dễ xin hơn H-1B, nhưng không áp dụng cho sinh viên Việt Nam.

Việc lựa chọn loại visa phù hợp phụ thuộc vào ngành nghề, hồ sơ cá nhân và năng lực của bạn. Vì vậy, bạn nên chủ động trao đổi với nhà tuyển dụng và tham khảo ý kiến chuyên gia di trú để chọn đúng hướng đi.

5. Chuyển từ visa F-1 sang thẻ xanh diện việc làm

Một trong những con đường ổn định và bền vững nhất để ở lại Mỹ lâu dài là xin thẻ xanh theo diện việc làm (Employment-Based Green Card). Khác với visa không định cư, thẻ xanh giúp bạn sinh sống và làm việc hợp pháp tại Mỹ mà không cần lo lắng về việc gia hạn visa định kỳ.

Thẻ xanh diện việc làm được chia thành nhiều nhóm ưu tiên (EB – Employment-Based categories). Trong đó, sinh viên F-1 sau khi tốt nghiệp thường phù hợp nhất với ba nhóm chính dưới đây:

EB-1: Người có năng lực đặc biệt

Dành cho:

– Người có thành tích xuất sắc trong khoa học, nghệ thuật, giáo dục hoặc thể thao (EB-1A)
– Giảng viên, nhà nghiên cứu nổi bật (EB-1B)
– Quản lý cấp cao trong tập đoàn đa quốc gia (EB-1C)

Ưu điểm của nhóm này chính là hồ sơ được xử lý nhanh hơn và không cần qua bước chứng nhận lao động (Labor Certification), vốn là một thủ tục phức tạp và tốn thời gian.

EB-2: Người có bằng cấp cao hoặc năng lực chuyên môn nổi bật

Dành cho:

– Người có bằng thạc sĩ trở lên
– Người có kỹ năng đặc biệt, được công nhận trong chuyên môn

Bạn phải có thư mời làm việc và chứng nhận lao động, trừ khi bạn xin theo diện National Interest Waiver (NIW), nếu chứng minh được rằng công việc của bạn có lợi cho lợi ích quốc gia của Mỹ, bạn có thể tự nộp hồ sơ mà không cần công ty bảo trợ.

EB-3: Lao động lành nghề, chuyên gia và lao động phổ thông

Dành cho:

– Người có bằng cử nhân (Bachelor’s degree)
– Người có tay nghề từ 2 năm trở lên
– Một số lao động phổ thông đáp ứng yêu cầu

Ưu điểm của nhóm này là phù hợp với nhiều sinh viên mới ra trường. Tuy nhiên, thời gian xét duyệt EB-3 thường kéo dài hơn vì số lượng hồ sơ rất lớn.

Việc chuyển từ visa F-1 sang thẻ xanh qua con đường việc làm đòi hỏi bạn phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, từ việc tìm công ty bảo trợ, đáp ứng yêu cầu bằng cấp cho đến xử lý hồ sơ di trú. Đừng ngần ngại tham khảo ý kiến từ luật sư di trú để được tư vấn đúng hướng và tối ưu hóa cơ hội thành công.

6. Chuyển từ visa F-1 sang thẻ xanh thông qua kết hôn

Không ít du học sinh quốc tế tại Mỹ đã tìm thấy một nửa của mình trong thời gian học tập. Nếu bạn kết hôn với một công dân Mỹ, đây có thể là một con đường hợp pháp và vững chắc để ở lại Mỹ lâu dài sau khi tốt nghiệp.

Sau khi kết hôn, bạn có thể nộp hồ sơ xin điều chỉnh tình trạng cư trú (Adjustment of Status) để chuyển từ visa F-1 sang thẻ xanh theo diện vợ/chồng của công dân Mỹ.

Quy trình cơ bản gồm các bước sau:

– Kết hôn hợp pháp với một công dân Hoa Kỳ
– Nộp hồ sơ điều chỉnh tình trạng cư trú, bao gồm các biểu mẫu như I-130 (bảo lãnh thân nhân), I-485 (xin điều chỉnh tình trạng), và các tài liệu liên quan
– Chờ xét duyệt và phỏng vấn với Sở Di trú Hoa Kỳ (USCIS)

Một trong những điểm thuận lợi lớn nhất của hình thức này là: ngay khi nộp hồ sơ điều chỉnh tình trạng, bạn được xem là đang ở lại Mỹ hợp pháp – kể cả khi bạn đã tốt nghiệp, không còn đi học, hoặc visa F-1 đã hết hạn.

Bạn cũng có thể:

– Xin giấy phép lao động (EAD) để làm việc hợp pháp trong khi chờ xét duyệt
– Xin giấy phép du lịch (Advance Parole) nếu cần rời khỏi Mỹ tạm thời

Tuy nhiên, mối quan hệ hôn nhân phải là chân thật và xuất phát từ tình cảm thực sự. Nếu USCIS phát hiện có dấu hiệu kết hôn giả để nhập cư, bạn có thể bị từ chối cấp thẻ xanh, trục xuất và cấm nhập cảnh vĩnh viễn.

Nếu bạn chọn con đường này, hãy chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, lưu trữ tài liệu chứng minh mối quan hệ, và cân nhắc tham khảo ý kiến của luật sư di trú để đảm bảo mọi bước đi đều đúng luật.

7. Thử vận may với chương trình Xổ số Thẻ Xanh (Green Card Lottery)

Chương trình Xổ số Thẻ Xanh, tên chính thức là Chương trình Thị thực Đa dạng (Diversity Visa – DV), cấp 55.000 suất thẻ xanh mỗi năm cho công dân đến từ các quốc gia có tỷ lệ nhập cư thấp vào Hoa Kỳ. Việt Nam thường nằm trong danh sách đủ điều kiện.

Là du học sinh quốc tế, bạn có thể nộp hồ sơ tham gia chương trình này hàng năm như một cách hợp pháp để chuyển từ visa F-1 sang thường trú nhân. Mặc dù xác suất trúng khá thấp và quá trình chọn là hoàn toàn ngẫu nhiên, việc tham gia không yêu cầu bất kỳ chi phí nào nếu nộp qua cổng thông tin chính thức của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.

Nếu trúng tuyển, sinh viên F-1 có thể điều chỉnh tình trạng (adjustment of status) ngay tại Mỹ, miễn là đang ở tình trạng hợp pháp tại thời điểm trúng tuyển. Điều này giúp bạn tránh được việc phải rời khỏi Mỹ và quay lại qua phỏng vấn tại lãnh sự quán.

8. Xin tị nạn- Lựa chọn đặc biệt trong những trường hợp cá nhân

Đối với một số sinh viên quốc tế, nếu có lý do chính đáng để tin rằng họ sẽ phải đối mặt với sự đàn áp hoặc nguy hiểm khi quay về nước, ví dụ như do lý do chính trị, tôn giáo, sắc tộc, hoặc vì họ thuộc một nhóm xã hội dễ bị tổn thương, thì có thể nộp đơn xin tị nạn tại Mỹ.

Việc xin tị nạn giúp người nộp được lưu trú hợp pháp tại Mỹ trong thời gian chờ xét duyệt, đồng thời có thể xin giấy phép làm việc sau 150 ngày. Nếu được chấp thuận, bạn sẽ có quyền cư trú lâu dài tại Mỹ và đủ điều kiện nộp hồ sơ xin thẻ xanh sau một năm.

Tuy nhiên, đây là một con đường rất phức tạp, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và bằng chứng thuyết phục. Việc làm việc với luật sư di trú là điều bắt buộc để đánh giá tính phù hợp của hồ sơ và tăng khả năng thành công.

Như vậy, sau khi tốt nghiệp, du học sinh có rất nhiều cách hợp pháp để bạn tiếp tục con đường học tập, làm việc và định cư tại Mỹ: từ chương trình OPT, H-1B, thẻ xanh diện việc làm, cho đến kết hôn, học lên cao hơn hoặc thậm chí là chương trình DV Lottery. Mỗi hướng đi đòi hỏi giấy tờ pháp lý, thời gian nộp hồ sơ cho đến việc duy trì tình trạng visa hợp lệ.

Dù không trực tiếp xử lý các thủ tục visa hay di trú, APUS luôn đồng hành cùng các bạn sinh viên trên hành trình học tập và phát triển nghề nghiệp tại Mỹ. Từ việc lựa chọn ngành học, xây dựng lộ trình học tập hợp lý, đến hỗ trợ tìm kiếm cơ hội thực tập và việc làm sau tốt nghiệp, đội ngũ cố vấn của APUS có thể giúp bạn chuẩn bị thật tốt để sẵn sàng cho các bước đi tiếp theo. Nếu bạn đang tìm kiếm một người đồng hành đáng tin cậy để cùng bạn xác định hướng đi sau tốt nghiệp, đừng ngần ngại liên hệ với APUS để được nhận tư vấn 1:1.