Trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ đang thay đổi các ngành nghề, mà còn tái định nghĩa toàn bộ cách con người làm việc. Nếu như 50 năm qua, thành công gắn liền với tấm bằng đại học và sự thăng tiến trong sự nghiệp, thì 50 năm tới sẽ thuộc về những ai linh hoạt, có tư duy đa ngành và thành thạo về AI. Tuy nhiên, vấn đề là: phần lớn học sinh hiện nay chưa được chuẩn bị cho sự chuyển dịch này.

Theo Autodesk’s 2025 Career Readiness Report, được thực hiện trên khoảng 1.500 học sinh trung học và sinh viên đại học, gần 2/3 học sinh cho rằng AI giúp các em học hiệu quả hơn. Tuy nhiên, gần một nửa sinh viên đại học thừa nhận rằng các em không được trang bị đủ kỹ năng AI để có việc làm sau tốt nghiệp. Tình trạng này còn nghiêm trọng hơn ở bậc trung học, khi hơn một nửa học sinh cho biết các em không được tiếp cận với AI trong chương trình học hiện tại.

Điều này đồng nghĩa với việc nhiều học sinh tốt nghiệp trong những năm tới không chỉ thiếu chuẩn bị mà còn có nguy cơ bị xem là “không đủ điều kiện” trong mắt nhà tuyển dụng.

Với các bậc phụ huynh, câu hỏi đặt ra là: Liệu việc con vào được “trường đại học tốt” có còn đủ?

Thực tế hiện nay, nhà tuyển dụng không chỉ nhìn vào bằng cấp hay danh tiếng của trường học, mà còn tìm kiếm những ứng viên biết sử dụng AI, có tư duy phản biện và khả năng vận dụng kiến thức đa ngành.

Tương lai sẽ không dành cho những ai sợ hãi trước AI, mà thuộc về những người biết cách sử dụng nó một cách sáng tạo, có trách nhiệm và đạo đức để giải quyết các vấn đề thực tiễn.

Lực lượng lao động hiện tại đã bắt đầu thể hiện sự chuyển mình mạnh mẽ của kỷ nguyên AI. Một khảo sát năm 2024 do LangChain thực hiện với 1.300 chuyên gia cho thấy: 78% công ty có kế hoạch triển khai các công cụ AI vào vận hành, nhưng chất lượng hiệu suất vẫn là rào cản lớn nhất, vượt qua cả chi phí hay các lo ngại về tính an toàn.

Điều này có nghĩa là: dù doanh nghiệp sẵn sàng tích hợp AI, họ vẫn đang loay hoay vì nhân sự chưa được đào tạo bài bản và các công cụ AI chưa đạt chuẩn.

Báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) về AI năm 2025 cũng nhấn mạnh thực trạng “khát khao đổi mới bằng AI” nhưng lại thiếu điều kiện thực tế để triển khai. 82% doanh nghiệp coi AI là động lực lớn để tái thiết mô hình hoạt động, nhưng phần lớn mới chỉ ở giai đoạn thử nghiệm.

Một trong những nguyên nhân sâu xa hơn chính là trường học đang chưa cập nhật kịp sự phát triển của công nghệ và AI, cũng như tích hợp chúng vào chương trình giảng dạy. Nếu phụ huynh không chủ động hỗ trợ, nhiều học sinh sẽ tốt nghiệp trong tình trạng thiếu kỹ năng cần thiết cho thị trường lao động tương lai. 

Tuy nhiên, không bao giờ là muộn khi chúng ta muốn thay đổi

Với các bậc cha mẹ mong muốn con mình vững vàng bước vào tương lai, đã đến lúc cần nhìn nhận lại cách chúng ta chuẩn bị hành trang cho các con bước vào thị trường lao động.

Đa số trường phổ thông chưa dạy kiến thức nền tảng về AI, vì vậy, học sinh cần tự tìm hiểu qua các nền tảng học trực tuyến là nơi cung cấp các khóa học về machine learning, data analysis và automation. 

Theo nghiên cứu của Autodesk, 81% học sinh tin rằng việc có chứng chỉ kỹ năng sẽ giúp họ tìm việc dễ dàng hơn. Vì thế, học sinh chuẩn bị vào đại học nên được khuyến khích chủ động học thêm ngoài chương trình chính khóa, bởi năng lực thực tế ngày càng có giá trị tương đương với bảng điểm đẹp. Một tấm bằng từ đại học danh giá sẽ không còn đủ để đảm bảo sự thành công nếu sinh viên tốt nghiệp thiếu các kỹ năng thực tiễn. 

Ngày nay, các chương trình thực tập và các dự án ứng dụng AI vào công việc thực tế chính là tiêu chuẩn vàng mới trong mắt nhà tuyển dụng. Báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) cho thấy: những doanh nghiệp tích hợp AI hiệu quả có hiệu suất tạo doanh thu cao hơn 15% so với đối thủ cạnh tranh. Các công ty hàng đầu hiện nay đang tìm kiếm bằng chứng về khả năng giải quyết vấn đề, tư duy linh hoạt và kỹ năng làm việc với công nghệ mới. 

Để giúp con bắt kịp xu hướng này, phụ huynh có thể đồng hành bằng cách:

– Hướng dẫn con tham gia các trải nghiệm thực tế như internship, dự án thực tế

– Khuyến khích con xây dựng portfolio cá nhân gồm các dự án liên quan đến AI

– Kết nối con với các mentor hoặc chuyên gia trong ngành để con học hỏi và được định hướng đúng đắn.

Bên cạnh việc trang bị các công cụ và kỹ năng cứng, điều quan trọng không kém là các con cần được nuôi dưỡng tinh thần học hỏi suốt đời, rèn luyện tư duy phản biện, khả năng giao tiếp và năng lực thích ứng với sự thay đổi.

Trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, và nhiều nghề nghiệp phổ biến ngày nay có thể sẽ biến đổi hoàn toàn chỉ sau 5 năm. Những người trẻ thành công trong tương lai không nhất thiết là người giỏi nhất ở hiện tại, mà là người có khả năng thích nghi linh hoạt, không ngừng học hỏi và sẵn sàng điều chỉnh theo sự thay đổi của thị trường.

Một khảo sát từ LangChain cho thấy, dù 51% doanh nghiệp đã tích hợp AI vào quy trình làm việc, rất ít trong số đó cho phép AI tự đưa ra quyết định độc lập. Điều này phản ánh một thực tế then chốt: AI sẽ không thay thế con người, nhưng những ai biết sử dụng AI hiệu quả sẽ dần thay thế những người không biết tận dụng công cụ này.

Trong bối cảnh đó, các bậc phụ huynh chú trọng đến việc xây dựng năng lực thích nghi nghề nghiệp và có chiến lược rõ ràng cho hành trình giáo dục đại học của con sẽ mang lại lợi thế lớn. Đây không đơn thuần là việc học kỹ năng về AI, mà là quá trình chuẩn bị để các con trở thành những công dân toàn cầu vừa kiên cường, vừa có đạo đức, vừa có tư duy đột phá và sẵn sàng đón nhận một thế giới đầy biến động.

Bằng cách chuyển trọng tâm từ mô hình giáo dục truyền thống sang định hướng nghề nghiệp sớm và trang bị nền tảng kiến thức về AI, phụ huynh có thể hoàn toàn yên tâm rằng con mình đang được chuẩn bị vững chắc để phát triển và dẫn dắt trong một thế giới thay đổi nhanh hơn bao giờ hết.