Khi nhắc đến Harvard, hầu hết các em học sinh và quý phụ huynh đều nghĩ ngay đến một môi trường học thuật cực kỳ nghiêm túc, nơi hội tụ những sinh viên giỏi nhất thế giới và mọi buổi học đều “nặng đô”. Harvard được xem là biểu tượng của chất lượng giáo dục tinh hoa, một nơi mà chỉ khoảng 3% trong tổng số hồ sơ nộp vào được chấp nhận mỗi năm.

Tuy nhiên, một báo cáo mới công bố gần đây lại phác hoạ một bức tranh rất khác: khi đã vào trường, nhiều sinh viên Harvard bỏ lớp, không đọc tài liệu, ít phát biểu nhưng vẫn đạt điểm rất cao.

Điều này khiến không chỉ giảng viên, mà cả cộng đồng học thuật Mỹ phải đặt câu hỏi: Điều gì đang xảy ra ở một trong những trường đại học danh giá nhất thế giới?

Khi sinh viên Harvard không đọc bài, không phát biểu và… sợ nói sai

Theo một báo cáo gần đây về văn hoá học tập tại Harvard, nhiều sinh viên Harvard hiện nay không còn giữ thói quen học tập nghiêm túc như kỳ vọng: Họ đến lớp nhưng dành phần lớn thời gian cho các thiết bị điện tử, họ ngại phát biểu vì sợ đưa ra ý kiến trái chiều, và quan trọng hơn, nhiều sinh viên không đọc tài liệu trước khi đến lớp, và điều này khiến họ khó tham gia và các tiết thảo luận trên lớp. 

Sự ngần ngại này không chỉ đến từ áp lực học thuật, mà còn từ cảm giác “sợ bị phán xét”, “sợ bị hiểu sai”, hoặc “sợ khác biệt” trong một môi trường mà quan điểm tự do (liberal) chiếm ưu thế.

Trong khi đó, theo báo cáo, lạm phát điểm đang diễn ra mạnh mẽ, nói cách khác, sinh viên đang “không cần cố gắng quá nhiều mà vẫn có thể qua môn”.

Khi thiếu trao đổi, sinh viên dễ rơi vào lối tư duy một chiều

Theo báo cáo, tình trạng bỏ lớp kéo dài khiến sinh viên: mất đi cơ hội nghe các góc nhìn khác biệt, ít tương tác với giáo sư và bạn học và dễ bị “mắc kẹt” trong lối tư duy một chiều. Điều này làm giảm chất lượng của nền giáo dục khai phóng vốn là điểm mạnh lâu nay của Harvard.

Một sinh viên năm ba ngành pre-med, Omosefe Noruwa, chia sẻ rằng việc có bài giảng ghi hình khiến nhiều bạn dễ chọn cách bỏ lớp hơn. Em này bày tỏ rằng: “Nếu vẫn được điểm cao mà không cần đến lớp, em sẽ ngừng đến.”

Em đánh giá rất cao các buổi thảo luận trong môn học, đặc biệt những lớp bàn về các vấn đề lịch sử và xã hội, nơi sinh viên có thể trao đổi sâu và học hỏi lẫn nhau. Tuy vậy, bên ngoài lớp học lại là một câu chuyện khác. Hai năm đầu tiên của em “đậm màu sắc chính trị”, khiến những sinh viên như em thường cảm thấy áp lực khi bày tỏ suy nghĩ của mình.

Dù vậy, em cho biết năm nay “mọi thứ có vẻ bớt căng thẳng hơn”.

Những động thái thay đổi từ Harvard 

Một trong những lớp học nổi tiếng và đông nhất tại Harvard là Economics 10: Principles of Economics, với hơn 760 sinh viên đăng ký chỉ trong một học kỳ. Một trong những điều gây chú ý nhất chính là hàng ghế được dán dòng chữ lớn “KHU VỰC KHÔNG SỬ DỤNG THIẾT BỊ ĐIỆN TỬ” vốn gần như trống trơn trong các buổi học.

Đây là hình ảnh phản ánh khá rõ những vấn đề mà Harvard đang phải đối mặt. Theo giáo sư David Laibson, Đồng Chủ tịch Ủy ban nghiên cứu văn hóa lớp học, những thói quen như trì hoãn, dồn việc vào phút cuối hay lịch trình học tập, hoạt động quá tải thực ra đã tồn tại từ những năm 1980, thời ông còn là sinh viên. Ông cho rằng đã đến lúc Harvard phải thực sự có những động thái mạnh mẽ hơn để thay đổi thực trạng này. 

Trưởng Khoa Nghệ thuật và Khoa học của Harvard cũng thừa nhận rằng báo cáo lần này đã chỉ ra nhiều “sự thật khó chấp nhận” về văn hóa học tập của sinh viên. Chính vì vậy, nhà trường đang nỗ lực điều chỉnh trải nghiệm học đại học, hướng đến việc giúp sinh viên trở nên chủ động và cởi mở hơn trong cách tiếp cận kiến thức. Một số giảng viên đã bắt đầu điểm danh trở lại, khuyến khích sinh viên ghi chép bằng tay thay vì ghi bằng điện thoại hoặc laptop để tránh xao nhãng. Để giảm cảm giác sợ bị đánh giá khi phát biểu, một số lớp áp dụng quy tắc “những gì được nói trong lớp sẽ không bị đưa ra ngoài”, tạo không gian an toàn để sinh viên bày tỏ quan điểm.

Harvard thậm chí còn đưa mức độ cởi mở vào ngay quy trình tuyển sinh, thông qua một câu hỏi bài luận mới từ năm 2024, yêu cầu ứng viên viết về một lần họ từng bất đồng mạnh mẽ với người khác. Đây là nỗ lực nhằm tìm kiếm những sinh viên có khả năng đối thoại và tiếp nhận ý kiến trái chiều, điều vốn được xem là nền tảng của giáo dục khai phóng.

Thế nhưng, thực tế vào mùa xuân 2024, chỉ khoảng một phần ba sinh viên năm cuối chia sẻ rằng họ cảm thấy hoàn toàn thoải mái khi bày tỏ ý kiến về các vấn đề gây tranh cãi. Báo cáo chỉ ra sinh viên thường im lặng vì sợ bị tách biệt khỏi bạn bè, sợ nói điều gì đó “ngớ ngẩn”, sợ trái quan điểm với giáo sư, hoặc đơn giản là vì họ chọn lớp theo khả năng đạt điểm cao hơn là vì muốn học tập thật sự.

Song song với đó, tình trạng lạm phát điểm cũng khiến vấn đề trở nên phức tạp. Theo bà Amanda Claybaugh, Trưởng ban Giáo dục Đại học Harvard, khoảng 40% điểm ở Harvard vào năm 2015 là điểm A, nhưng hiện nay con số đã tăng lên tới 60%, và một nửa mức tăng này diễn ra trong giai đoạn học online. Sinh viên lo lắng về tương lai, giảng viên thông cảm nên nới lỏng chấm điểm, và chính giảng viên cũng sợ bị sinh viên đánh giá tiêu cực nếu chấm quá khó.

Trong bối cảnh điểm số không còn tạo được sự khác biệt, sinh viên Harvard buộc phải tìm cách nổi bật bằng cách tham gia nhiều hoạt động ngoại khóa hơn, học nhiều môn hơn hoặc theo đuổi hai chuyên ngành cùng lúc. 

Sinh viên có thực sự là vấn đề?

Khi nhắc đến hiện tượng sinh viên Harvard bỏ lớp, ngại phát biểu và chịu ảnh hưởng mạnh bởi sự phân cực chính trị, nhiều người dễ cho rằng đây là “vấn đề riêng” của Harvard hay các trường tinh hoa. Nhưng thực tế, đây là bức tranh chung của giáo dục Mỹ những năm gần đây.

Tỷ lệ vắng học thường xuyên tại các trường công đã tăng mạnh sau đại dịch; nhiều giáo sư lo ngại sinh viên đang dần mất đi khả năng tập trung để đọc trọn vẹn một cuốn sách; và điểm số trong các kỳ đánh giá quốc gia cũng giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Vấn đề nằm ở toàn hệ thống, chỉ là mỗi trường lại thể hiện theo một cách khác nhau.

Tại những đại học công như University of Kansas, việc sinh viên vắng lớp thường gắn với áp lực tài chính, nhiều bạn phải đi làm thêm để trang trải cuộc sống. Giáo sư Lisa Wolf-Wendel chia sẻ rằng điều này buộc giảng viên phải khiến mỗi buổi học trở thành điều gì đó “đáng để sinh viên bước chân ra khỏi phòng ký túc xá”, bởi nếu bài giảng chỉ đơn thuần là kiến thức có thể xem lại qua video, sinh viên ngày nay sẽ chọn ở nhà. Trước đây, sinh viên dù chán vẫn phải đến lớp, còn bây giờ, với bài giảng được đăng tải trực tuyến, giảng viên cũng phải thay đổi để thu hút các bạn quay lại giảng đường.

Trong khi đó, tại Harvard, nhiều sinh viên phản biện lại ý kiến cho rằng chính họ đang là nguyên nhân khiến văn hóa học tập đi xuống. Họ cho rằng áp lực cạnh tranh để giành được internship và cơ hội nghề nghiệp trong các lĩnh vực khốc liệt như tài chính hay luật khiến họ phải đầu tư rất nhiều thời gian cho các câu lạc bộ và hoạt động ngoại khóa. Đây không chỉ là sở thích, mà là cách để họ thể hiện năng lực, tạo dấu ấn cá nhân và khác biệt so với những sinh viên Harvard khác, những người cũng đang có bảng điểm toàn A.

Điều thú vị là chính áp lực đó đã xuất hiện trước khi họ vào Harvard. Joshua Schultzer, sinh viên năm hai và từng là thủ khoa tại một trường công ở Long Island, nói rằng họ đã được rèn luyện từ nhỏ trong việc cân bằng hàng loạt hoạt động. Đó cũng là những gì giúp họ có mặt tại Harvard, nên việc tiếp tục duy trì nhịp độ đó khi vào đại học là điều gần như hiển nhiên.

Nora Koutoupes Guessous, một sinh viên khác, nhớ rất rõ năm nhất của mình giống như “ở trên chiếc máy chạy bộ không có nút dừng”. Cô thức khuya để hoàn thành trách nhiệm của câu lạc bộ mình tham gia, rồi bỏ buổi học sáng để chạy bài cho lớp tiếp theo, và sau cùng lại xem bản ghi hình của tiết học mà cô vừa bỏ. Sang năm hai, cô bắt đầu điều chỉnh lại nhịp sống, cố gắng làm ít hơn nhưng làm tốt hơn, với ưu tiên hàng đầu vẫn là điểm số.

Harvard cũng có phần trách nhiệm trong tình trạng này khi cho phép sinh viên đăng ký hai lớp trùng giờ. Mặc dù giáo sư Laibson khẳng định học trực tiếp tốt hơn học qua video, ông cũng hiểu rằng nếu không cho phép trùng giờ, rất nhiều sinh viên sẽ bị kẹt, vì lịch học tại Harvard vốn dày đặc và nhiều môn bắt buộc đụng lịch nhau.

Với những sinh viên vẫn đều đặn đến lớp, giáo sư Laibson cố gắng tạo ra không gian thảo luận cởi mở hơn thông qua việc nhắc trước rằng mỗi người có thể mang một góc nhìn riêng. Nỗ lực này được xem là bước đầu để giảm sự ngại ngùng và sợ hãi khi bày tỏ quan điểm.

Tuy nhiên, như Schultzer chia sẻ, môi trường Harvard chỉ phản ánh một phần vấn đề. Điều khiến sinh viên dè dặt khi thảo luận, không chỉ ở Harvard mà ở nhiều trường trên nước Mỹ, còn đến từ bối cảnh rộng lớn hơn một xã hội đang bước vào thời kỳ phân cực mạnh mẽ về chính trị và quan điểm đạo đức. Theo Schultzer, “đó là thực trạng của thế giới”, và sinh viên chỉ đang phản chiếu lại bầu không khí chung ấy mà thôi.

Những câu chuyện về văn hóa học thuật tại Harvard cho thấy một điều rất rõ: ngay cả ở những ngôi trường hàng đầu thế giới, sinh viên vẫn đối mặt với áp lực, sự phân tán, nỗi sợ bày tỏ quan điểm và bài toán cân bằng giữa học tập, hoạt động ngoại khoá và định hướng tương lai. Môi trường đại học, dù danh tiếng đến đâu, không phải là nơi hoàn hảo. Nó chỉ là nền tảng để các em xây dựng nên phiên bản tốt hơn của chính mình.

Với APUS, điều quan trọng nhất không phải là “làm sao đỗ Harvard” hay “làm sao vào trường top”, mà là giúp các em hiểu rõ mình cần trang bị những gì để bước vào bất kỳ môi trường đại học nào với sự tự tin, bản lĩnh và khả năng thích nghi.

APUS tin rằng, nếu các em hiểu rõ bản thân, biết đặt câu hỏi, dám bày tỏ quan điểm và biết cách quản lý thời gian, công việc và năng lượng của bản thân, thì dù các em bước vào Harvard, một trường Top 20, hay bất kỳ ngôi trường nào khác, các em đều có thể học tốt, hòa nhập tốt và trưởng thành mạnh mẽ.

Nếu các em có bất kỳ câu hỏi nào về hành trình chinh phục các trường Mỹ ngay từ bây giờ, các em có thể liên hệ với APUS qua https://apusvietnam.com/admission/ để đặt lịch tư vấn 1:1 nhé!