Với kinh nghiệm nhiều năm hướng dẫn cho học sinh nộp vào những trường đại học hàng đầu nước Mỹ, nhóm tư vấn APUS nhận thấy quy trình xét duyệt hồ sơ đang chuyển mình mạnh mẽ nhất là khi trí tuệ nhân tạo (AI) trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống. 

Bài phân tích dưới đây là một số quan sát của APUS trước việc AI đang định hình tuyển sinh đại học Mỹ, cùng những phân tích thực tế để phụ huynh và học sinh gốc Việt hiểu rõ cơ hội lẫn thách thức mà công nghệ này mang lại.

AI đã len lỏi vào tuyển sinh ra sao?

Theo khảo sát của tạp chí giáo dục trực tuyến Intelligent vào tháng 9/2023, 50% các văn phòng tuyển sinh đại học Mỹ đã tích hợp AI vào quy trình xét duyệt. Con số này được dự báo sẽ vượt 80% vào năm 2024, dựa trên ý kiến của gần 400 chuyên gia giáo dục từ bậc phổ thông đến đại học. Tại các trường lớn với hàng chục nghìn đơn mỗi mùa, AI đã trở thành giải pháp thiết yếu để xử lý khối lượng công việc khổng lồ – một thách thức quen thuộc trong quá khứ.

Tuy nhiên, theo khảo sát này, 87% các trường dùng AI thừa nhận công nghệ này “đôi khi” hoặc “luôn luôn” tham gia vào quyết định cuối cùng về ứng viên. Điều này dễ làm xao động nhiều bậc phụ huynh, vốn coi trọng sự công bằng trong xét tuyển. 

Vậy AI đang hỗ trợ tuyển sinh như thế nào?

Tại các trường nhận số lượng đơn lớn, AI đóng vai trò như một trợ thủ đắc lực, tăng hiệu quả và giảm tải cho nhân viên tuyển sinh. Khảo sát của Intelligent cho thấy hơn 70% trường sử dụng AI để rà soát thư giới thiệu và bảng điểm – những công việc từng ngốn hàng giờ kiểm tra thủ công. Ngoài ra, AI còn được ứng dụng trong:

• Trò chuyện với thí sinh qua chatbot hoặc tin nhắn tự động (61%) – trả lời nhanh các thắc mắc quen thuộc.
• Đánh giá bài luận cá nhân (60%) – phân tích cấu trúc hoặc phát hiện trùng lặp.
• Hỗ trợ phỏng vấn (50%) – đặt câu hỏi cơ bản và ghi nhận phản hồi.

Dẫu vậy, tại các trường có tỷ lệ chấp nhận dưới 10%, AI không thể thay thế hoàn toàn con người. Ở đó, từng chi tiết như giọng văn trong bài luận hay câu chuyện cá nhân vẫn đòi hỏi sự đánh giá tinh tế từ nhân viên tuyển sinh. AI chủ yếu dừng lại ở khâu lọc sơ bộ, như tại các trường dùng tiêu chí điểm số rõ ràng. Chẳng hạn, nếu một trường yêu cầu GPA tối thiểu 3.5, AI sẽ tự động loại hồ sơ không đạt, thay vì để nhân viên kiểm tra từng dòng.

Rick Clark, Giám đốc tuyển sinh tại Viện Công nghệ Georgia, từng chia sẻ: “Khi nghe về AI, mọi người hoảng sợ, tưởng tượng Yale hay Harvard sẽ để máy móc quyết định hết. Nhưng thực tế, con người vẫn là trung tâm.” Quan điểm này rất đúng, dựa trên kinh nghiệm thực tiễn. AI tiết kiệm thời gian, nhưng quyết định cuối cùng tại các trường danh giá vẫn thuộc về chuyên gia xét duyệt.

Một ví dụ điển hình là Đại học Rutgers – New Brunswick, nơi sử dụng hệ thống tự báo cáo điểm số từ năm 2008, tích hợp AI để tính GPA, bỏ qua môn không cốt lõi và cộng điểm cho các khóa AP, IB hay Honors. Với hơn 60.000 đơn cho kỳ tuyển sinh 2024, hệ thống này giảm hàng trăm nghìn giao dịch giấy tờ, chỉ yêu cầu bảng điểm chính thức từ 7.700 học sinh được nhận. Theo Courtney McAnuff, Phó hiệu trưởng phụ trách tuyển sinh, giải pháp này không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn giảm áp lực cho cả thí sinh và nhân viên.

Tương lai của AI trong tuyển sinh

Dựa trên kinh nghiệm quan sát ngành tuyển sinh, AI được dự đoán sẽ mở rộng vai trò trong thập kỷ tới. Rick Clark cho rằng các trường có thể áp dụng mô hình như Rutgers, nhưng có nhiều cải tiến hơn, đó là, các trường trung học trực tiếp tải bảng điểm lên hệ thống, để AI phân tích theo tiêu chí riêng của từng trường. Điều này giúp giảm gánh nặng chuẩn bị giấy tờ cho các thí sinh và tăng độ chính xác khi dữ liệu đến thẳng từ nguồn.

Bên cạnh đó, AI có thể trích xuất dữ liệu chuyên sâu, như điểm các môn liên quan đến ngành học. Nếu một em học sinh ứng tuyển ngành kỹ thuật, AI sẽ tự động kiểm tra điểm Toán và Vật lý, thay vì nhờ đến các nhân viên tuyển sinh. Trong vòng một năm tới, các bước kiểm tra thủ công mà con người phải làm sẽ dần thay thế bằng AI. Nhưng dù AI đạt được bước tiên ra sau, những quyết định quan trọng nhằm đánh giá tư duy và tính cách của từng thí sinh trước khi công bố kết quả cuối cùng đều nằm trong tay những cán bộ tuyển sinh của các trường. 

AI có giúp quy trình tuyển sinh khác quan hơn? 

Khảo sát cho thấy 56% trường dùng AI và 38% trường sắp áp dụng tin rằng công nghệ này có thể giảm đi tính chủ quan dẫn đến những sai sót trong quá trình tuyển sinh. Diane Gayeski, một chuyên gia trong ngành, nhấn mạnh rằng nếu AI buộc các trường minh bạch tiêu chí tuyển sinh, sẽ mang lại một bước tiến lớn. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng: AI chỉ đảm bảo tính khách quan một khi được lập trình đúng. Nếu dữ liệu đầu vào hoặc thuật toán có sai lệch, thiên vị vẫn có thể xảy ra và đã từng xảy ra khi một số trưởng thử nghiệm các công cụ AI trong việc xét lọc này.

Lời khuyên của APUS cho mùa tuyển sinh 2025-2026

Tuyển sinh đại học Mỹ đang chuyển đổi mạnh mẽ với sự hiện diện của AI. Học sinh nói chung và học sinh gốc Việt nói riêng cần hiểu xu hướng này để tận dụng lợi thế. AI có thể xử lý điểm số hay bài luận, nhưng chính câu chuyện cá nhân, sự sáng tạo và đam mê mới là yếu tố giúp các em nổi bật trước các trường hàng đầu.

Nhiều năm qua, APUS đã hỗ trợ hàng trăm học sinh từ việc chọn dự án trải nghiệm phù hợp đến định hình được câu chuyện của bản thân, cũng như làm nổi bật những nét cá tính riêng của mình. Các em học sinh có thể liên hệ qua apusvietnam.com/admission để bắt tay vào quá trình này ngay từ hôm nay.